1-قال الصادق علیه السلام : ولقد شققن الجیوب و لطمن الخدود الفاطمیات علی الحسین بن علی علیه السلام و علی مثله تلطم الخدود وتشق الجیوب.امام صادق علیه السلام میفرمایند:همانا گریبان دریدند وبر گونه ها لطمه زدند فاطمیات(دختران زهرا علیها السلام)بر حسین بن علی علیه السلام وبر مثل چنین بزرگمردی باید لطمه زد و گریبان درید. (تهذیب الاحکام جلد 8 صفحه 325 و بحار الانوار ج82 ص 106 و عوالی اللالی ج3 ص 409)

1_ فى زیارة الناحیة:فَلَمَّا رَأَیْنَ النِّسَاءُ جَوَادَکَ مَخْزِیّاً وَ أَبْصَرْنَ سَرْجَکَ مَلْوِیّاً بَرَزْنَ مِنَ الْخُدُورِ لِلشُّعُورِ نَاشِرَاتٍ وَ لِلْخُدُودِ لَاطِمَاتٍ وَ لِلْوُجُوهِ سَافِرَاتٍ وَ بِالْعَوِیلِ دَاعِیَات
ترجمه محتوایی:وقتی که زنان آل الله اسب امام حسین علیه السلام را دیدند در حالیکه زین واژگون بود از خیمه ها بیرون دویدند در حالیکه به سر و صورت میزدند...

زیارت ناحیه مقدسه از لسان مبارک امام زمان (عج)

دلیل بر جواز لطمه زدن علاوه بر حدیث بالا فرموده حضرت بقیه الله (عج) است که در زیارت معروفه از حال زن های معظمات فاطمیات و مجللات علویات حکایتی فرموده : ((لاطمات الوجوه)) بحار الانوار ج101 ص 322 و نیز در همان زیارت فرمودند: (( و اقیمت لک الماتم فی علیین و لطمت علیک الحور عین)) بحار الانوار ج 98 ص 322

و مورد تایید است فرمایش جناب سکینه خاتون(س)،خواب خود را که دیده بود و آن را برای یزید پلید نقل نمود . از جمله آن حکایت لطمه زدن حضرت زهرا (سلام علیها) بوده که : ((فلطمت علی وجهها و نادت وا ولداه )) لهوف ص198 بحار الانوار ج 45 ص 147

قالَ رَسُولُ اللَّهِ‏صلى الله وعلیه وآله یا فاطِمَةُ! کُلُّ عَیْنٍ باکِیَةٌ یَوْمَ الْقِیامَةِ إِلّا عَیْنٌ بَکَتْ عَلى مُصابِ الْحُسَیْنِ فَإِنَّها ضاحِکَةٌ مُسْتَبْشِرَةٌ بِنَعیمِ الْجَنَّةِ؛ پیامبر اکرم‏صلى الله وعلیه وآله فرمود: فاطمه جان! روز قیامت هر چشمى گریان است، مگر چشمى که در مصیبت و عزاى حسین گریسته باشد، که آن چشم در قیامت خندان است و به نعمت‏هاى بهشتى مژده داده مى‏شود«.

{P . بحارالانوار، ج 44، ص 293? P}

قالَ الرِّضاعلیه‏السلام: یا ابْنَ شَبیب! إِنْ کُنْتَ باکِیاً لِشَىْ‏ءٍ فَابْکِ لِلْحُسَیْنِ بْنِ عَلِىّ بْنِ اَبِى طالِبٍ‏علیه‏السلام فَإنَّهُ ذُبِحَ کَما یُذْبَحُ الْکَبْشُ؛ امام رضاعلیه‏السلام به »ریّان بن شبیب« فرمود: اى پسر شبیب! اگر بر چیزى گریه مى‏کنى، بر حسین بن على بن ابى طالب‏علیهماالسلام گریه کن، چرا که او را مانند گوسفند سر بریدند«.

{P . بحارالانوار، ج 44، ص 286? P}

قالَ الرِّضاعلیه‏السلام: یَابْنَ شَبیبِ! إِنْ بَکِیَت عَلَى الْحُسَیْنِ‏علیه‏السلام حَتّى تَصِیرَ دُمُوعُکَ عَلى خَدَّیْکَ غَفَرَ اللَّهُ لَکَ کُلَّ ذَنْبٍ أَذْنَبْتَهُ صَغِیراً کانَ أَوْ کَبِیراً قَلِیلاً کانَ أَوْ کَثِیراً؛ امام رضاعلیه‏السلام فرمود: اى پسر شبیب! اگر بر حسین‏علیه‏السلام، آن قدر گریه کنى که اشک‏هایت بر چهره‏ات جارى شود، خداوند همه گناهانت را که مرتکب شده‏اى مى‏آمرزد، کوچک باشد یا بزرگ، کم باشد یا زیاد«.

{P . امالى صدوق، ص 112? P}

2- قال الصادق علیه السلام:کل الجزع والبکاء مکروه سوی الجزع و البکاء علی الحسین علیه السلام
حضرت امام صادق علیه السلام فرمودند:هر گونه جزع و گریه کردن مکروه است مگر جزع و بی تابی برای حسین علیه السلام.
3- در معنای جزع: جابرعَنْ أَبِی جَعْفَرٍعلیه السلام قَالَ قُلْتُ لَهُ مَا الْجَزَعُ قَالَ أَشَدُّ الْجَزَعِ الصُّرَاخُ بِالْوَیْلِ وَ الْعَوِیلِ وَ لَطْمُ الْوَجْهِ وَ الصَّدْرِ وَ جَزُّ الشَّعْرِ مِن النَّوَاصِی
روایت شده از جابر که گوید به امام باقرعلیه السلام گفتم :جزع یعنی چه؟حضرت فرمودند:شدید ترین جزع فریاد زدن بویل و بلند گریه کردن و فریاد زدن و بر سر و صورت زدن و کندن موهای پیشانی است.
وسائل الشیعه ج‏3ص‏282و  بحار الأنوار، ج‏98، ص: 240 الکافی، ج‏3، ص: 223

          واقیمت لک الماتم فی علیین و لطمت علیک الحورعین

 ومجالس ماتم برای تو در عالم ملکوت بر پا شد پریان بهشتی در عزای تو بر سر و صورت زدند

          زیارت ناحیه از لسان مقدس امام زمان(عج)و بحار الانوار ج98 ص 322

این از احادیث و روایات حالا استفتاءونظر مراجع عالیقدر

سؤال:آیا جائز است در مراسم عزادارى امام حسین (ع) به بدن جراحت وارد کرد؟
جواب :مانعى ندارد.ایت ا...سیستانی

1833. برخى از شیعیان در مجالس عزادارى اهل بیت ـ علیهم‏السّلام ـ و خصوصا مجلس سرور شهیدان، اباعبداللّه‏ الحسین ـ علیه‏السّلام ـ اقدام به سینه‏زنى و کندن صورت مى‏نمایند ـ که باعث کبود شدن و خون‏ریزى مى‏شود ـ ، حکم شرعى آن چیست؟

ج. در صورتى که مناسب عزادارى باشد و مرض‏آور نباشد، اشکال ندارد.

لخت شدن و سرخ شدن بدن در عزادارى

1834. لخت شدن در عزادارى چگونه است و اگر بر اثر سینه‏زنى، بدن سرخ شود، چه حکمى دارد؟     

ج.  اشکال ندارد و لخت شدنى که در معرض نظر حرام نامحرم باشد، جایز نیست.ایت ا..بهجت

در عزاداری امام حسین (ع) به صورت لطلمه زدن و خود را مجروح کردن وقمه زدن , احیانا هلاک می شوند و استفاده از طبل چه صورت دارد ؟

  بسمه تعالی ؛ تمام آنچه ذکر کرده اید جایز و مستحسن است.ایت ا..روحانی

 درهیئت های حسینی (ع) در اثر شور عزاداری گاهی به سرو صورت خود می زنند و بدن را مجروح می کنند آیا این مورد اشکالی دارد یا نه ؟

  بسمه تعالی ؛ بی اشکال است. ایت ا.. روحانی

  لطمه زدن به صورت

در مراسم عزای‌ سید الشهداء(علیه السّلام) لطمه زدن به صورت به دور از ریا و تظاهر، چه حکمی‌ دارد؟

صرف نظر از حکم لطمه‌زدن به صورت در مصیبت، انجام چنین کاری‌ اگر موجب ضرر قابل اعتنا نباشد، اشکال ندارد. ایت ا...سید صادق روحانی

سؤال: خراشیدن صورت در عزای سیدالشهدا علیه السلام چه حکمی دارد؟
جواب: جایز و بلکه مستحب است.

واحد استفتائات دفتر حضرت آیت الله العظمى حاج سید صادق حسینى شیرازى مدظله العالى

سؤال: سینه زدن در عزای سیدالشهدا علیه السلام تا حدّی که خون جاری شود، چه حکمی دارد؟

جواب: جایز و بلکه مستحب است.
واحد استفتائات دفتر حضرت آیت الله العظمى حاج سید صادق حسینى شیرازى مدظله العالى

سؤال - لطمه زدنى که در مجالس سینه زنى و زنجیر زنى انسان بخود وارد مى‏کند در مصیبت سید الشهداء علیه‏السلام چه حکمى دارد؟

جواب: عزادارى براى امام حسین علیه‏السلام طبق سنّت متعارف و معمول بین شیعیان اشکال ندارد

نوری همدانی

بعضى از عزاداران حسینى به گونه اى سینه مى زنند که گاهى مشاهده مى شود از محل سینه زدن خون خارج مى شود، نظر مبارک شما چیست؟

بسمه تعالى: سینه زدن شدید به دلیل حزن و جزع بر سیدالشهدا و اهل بیت(علیهم السلام) مطلوب است و هرکارى که عنوان جزع بر آن منطبق شود، مطلوب مى باشد و اما در مورد سؤال مطرح شده، سینه زنى اگر منجر به ضرر جانى شود مانعى ندارد ولیکن نباید به حد جنایت برسد. در حفظ شعائر تلاش کنید که بهترین ذخیره ى آخرت است و به وسوسه ى مشککین گوش ندهید که القاء شیطان مى باشد.

2- بعضى از جوانان در مجالس اهل بیت(علیهم السلام) به خصوص سید الشهداء(علیه السلام) خود را خونى مى کنند، هرکدام به نحوى؛ برخى با خراش، دیگرى با سر کوبیدن به دیوار و… آیا این گونه کارها جایز است؟

بسمه تعالى: مصائب اهل بیت(علیهم السلام) آن قدر زیاد و دردناک است که انسان گاهى احساس مى کند در عزادارى کوتاهى کرده است.ایت ا... میرزا جواد تبریزی

- گاهى گفته مى‏شود: سینه زدن براى حضرت امام حسین‏علیه‏السلام هرگاه منجر به خونین شدن سینه و یا درد زیاد گردد، حرام است به چند جهت:

1) این کار روش متمدنى نیست و مى‏بایست نهضت حسینى را به صورت واقعى و نو مطرح نمود.

2) این کار از پیامبر و اهل بیت او نقل نشده است.

3) هرگونه ضرر به بدن حرام است؛ گرچه منجر به هلاکت و یا قطع عضوى از اعضاى بدن نشود، مثلاً کسى که بدن خود را در برابر هواى سرد قرار مى‏دهد با این‏که احتمال بیمارى در سینه مى‏دهد، کار حرامى مرتکب شده است.

نظر حضرتعالى در این باره چیست؟

سینه‏زنى گرچه محکم باشد، براى مصیبت سیّدالشهداءعلیه‏السلام از کارهاى پسندیده است؛ چون در عنوان جزع (عزا، آه، فغان) داخل مى‏شود که روایت‏هاى بسیارى در ستایش این کار وجود دارد اگر چه گاهى باعث خونین شدن (خون‏ریزى) و سیاه شدن سینه شود. دلیلى وجود ندارد که هرگونه ضرر رساندن به بدن حرام باشد ؛ مگر این‏که به مرز جنایت برسد و تا کنون مشاهده نشده است کسى به خاطر این کارها کارى کند که جنایت حساب شود و این یک فرض است که بعضى‏ها تصور مى‏کنند؛ لکن مصداق خارجى ندارد.ایت ا...میرزا جواد تبریزی

? حکم سینه زدن، خراشیدن و سیلى زدن به صورت در مصائب اهل بیت‏علیهم‏السلام چیست؟

بسمه تعالى: هرچه که عنوان جزع بر آن منطبق شود، ثواب و اجر دارد هرچند که موجب ضرر جانى شود [ولیکن نباید به حدّ جنایت برسد] و مؤمنین باید با تمام وجود با شرکت در مجالس با سینه‏زنى شدید، هر چند به سیاهى یا خون مردگى دچار شود و گریه، حفظ شعائر نمایند.ایت ا.... میرزا جواد تبریزی

س)حکم چاک زدن گریبان و بر سر و صورت زدن در مصیبت امام حسین علیه‌السلام چیست؟

ج) بر سر و صورت زدن و گریبان چاک زدن در مصیبت آن بزرگوار مانعی ندارد. ایت ا.. صافی گلپایگانی

س)سینه‌زنی، زنجیرزنی و یا به سر و صورت کوبیدن در خلال عزاداری، به طوری‌که موجب صدمه، مثلاً مجروح‌ شدن و یا سرخ ‌شدن می‌شود، چه حکمی دارد؟

ج) اگر صدمه معتد به نباشد اشکال ندارد.صافی گلپیگانی

س)برخی در جلسات سینه زنی و عزاداری معصومین علیه‌السلام در حال عزاداری صورت خود را خراش انداخته و به صورتشان خون جاری می‌شود؛ عزاداری به این شکل چه حکمی دارد؟

ج) معلوم نیست که این کارها به عنوان ابراز شدت تألم بر مصائب اهل‌بیت علهیم السلام و عزاداری برای آن بزرگواران وهن باشد؛ بلی اگر موجب ضرر معتنی به شود جائز نیست.صافی گلپیگانی

)در مراسم عزاداری ائمه معصومین علیهم السلام سینه زدن یا چنگ زدن به صورت به طریقی که خون بیاید چه حکمی دارد؟

ج) عزاداری بر آن بزرگواران به هر نحوی که موجب ضرر معتدّ به به بدن نباشد و مشتمل بر خلاف شرع از هر جهت نباشد مطلوب است.صافی گلپیگانی

سلام علیکم.با عرض سلام. به نظر حضرت آقا سینه زنی و زنجیر زنی و لطم به صورت که موجب کبودی و جاری شدن خون می شود چه حکمی دارد؟ 2. به نظر حضرت آقا چه کنیم که در قیامت دچار مشکل نشویم؟

پاسخ :

بسمه تعالی: 1- جایز است2- به واجبات عمل کرده و محرمات را ترک کنید .ایت ا..سید محمد حسینی شاهرودی

سوال .ایا سینه و زنجیر زدن در عزاداری که منجر به کبود  و حتی جاری شدن خون میشود جایز است؟

 ج_جایز بلکه راجح است مشروط بر انکه موجب ضرر مهم و اضرار بر نفس نباشد.ایت ا... فاضل لنکرانی                                                                                                                                                           آیت الله خویی: لطمه زدن از روی خون و اندوه در مصیبت امام حسین هر چند شدید باشد، از شعائر مستحب است. از این جهت که تحت عنوان جزع قرار دارد که نصوص معتبر بر رجحان آن دلالت دارند، گرچه برخی اوقات به خون آمدن یا کبود شدن سینه بینجامد. هیچ دلیلی بر حرمت، وارد کردن هر گونه ضرری بر جسم وجود ندارد البته تا وقتی که به حد جنایت بر نفس نرسد به گونه ای ظلم به آن محسوب گردد، هم چنان که متمدنانه بودن یا نبودن عزاداری مناط حرمت یا اباحه آن نیست و در مقام استدلال ارزشی ندارد.
دسته دوم:‌استحباب لطمه و گریبان چاک زدن در مصیبت سیدالشهدا و اهل بیت.
لطمه در لغت به معنای ضربه زدن به صورت و بدن با کف دست است. از این رو تعبیر «لطمه الوجه» یا «لطم الخد» به معنای صورت زنی و «لطم الصدر» به معنای سینه زنی است. گرچه ظاهرا در روایات نفیا و اثباتا تعبیر زنجیر زنی به کار نرفته و در زمان معصومان مرسوم نبوده است ولی می توان آن را مصداقی از لطم به حساب آورد و حکم سینه زنی را بر آن جاری کرد چنان که در فتاوای فقها مشهود است
به هر روی لطم از بارزترین مصادیث جزع می باشد و رایت جابر از امام باقر «اشد الجزع الصراخ بالویل و العویل و لطم الوجه و الصدر و جز الشعر من النواصی« نیز بر آن دلالت دارد. نتیجه آن که اثبات استحباب جزع بر سالار شهیدان، استحباب لطم را نیز به دنبال خواهد داشت.
لطمه فاطمیات بر سیدالشهدا
یکی از روایاتی که دلالت براستحباب لطمه در عزای سالار شهیدان دارد، روایتی است که از لطمه فاطمیات برای آن حضرت خبر داده و آن را تایید و تحسین کرده و فرموده بر مثل حسین بر گونه ها زده شده و گریبان ها چاک می شود:
این سدیر نقل می کند که از امام صادق در مورد مردی سوال کردم که لباسش را برای پدر یا مادرش یا بردارش و یا یکی از نزدیکانش پاره کرده است. آیا این عمل او جایز است؟ امام فرمودند: پاره کردن لباس اشکالی ندارد. موسی برای هارون پیراهن پاره کرد. البته پدر برای فرزند و مرد برای زنش نمی تواند پیراهن پاره کند. اما زن می تواند در عزای شوهرش لباسش را پاره کند و اگر پدر در مرگ فرزندش و مرد در مرگ همسرش چنین کرد کفاره آن همانند شکستن قسم است و نماز این دو مادامی که کفاره نداده اند و از عمل خود توبه نکنند، پذیرفته نیست.
زمانی که زن به صورت خود چنگ بزند و یا موهایش را ببرد و یا بکند برای بریدن مو باید برده ای را آزاد کند،‌ یا دو ماه پشت سر هم روزه بگیرد یا شصت فقیر را غذا دهد. چنانچه صورتش را بخراشد و خون خارج شود و یا موی خود را بکند، کفاره شکستن قسم بر عهده او است. در لطمه به صورت کفاره ای غیر از استغفار و توبه نیست. همانان زنان بنی هاشم بر حسین بن علی گریبان چاک کردند و بر گونه ها نواختند و بر مانند او باید بر گونه ها نواخته شود و گریبان چاک گردد.
چنان که روشن است، حدیث شریف به اقسامی که پیش تر بدان اشاره شد، به خوبی دلالت دارد. این روایت، برخی اقسام لطم را جایز دانسته و برخی را مکروه یا حرام شمرده و برای آن کفاره نیز تعیین کرده است. در مقابل لطم یا گریبان چاک کردن در عزای سالار شهیدان را نیکو شمرده و بر آن تاکید کرده است.
فتاوای مراجع بزرگ درباره لطم و سینه زنی
آیت الله نائینی درباره مسائل عزاداری سیدالشهدا فتوای معروفی دارد که پس از او مراجع عالی قدر بسیاری آن فتوا را تایید کرده و درستی مطالب آن را از واضحات شریعت دانسته اند که هیچ تردیدی در آن نیست. بخشی از متن این فتوای تاریخی و تاییدات برخی مراجع بزرگ را ذیل آن نقل می کنیم:
.... مطلب اول: بیرون آمدن مواکب در دهه محرم الحرام و مانند آن از وفیات در راه ها خیابان ها و بازار شبهه و اشکال در جایز بودن آن و رحجان آن نیست و این که بهترین مظاهر اقامه تعزیه حسین و نیکوترین وسیله است برای تبلیغ دعوت حسینی به نواحی دور و نزدیک.
اموری که لایق به ساحت آن نیست. مثل چنانچه کسی که در حال نماز به زن بیگانه نظرعمدی کند حرام مرتکب شده ولی نمازش صحیح است.
مطلب دوم: بر سر و سینه و صورت زدن به حدی که به مرتبه سرخی عضو یا سیاهی رسد اشکالی ندارد. بلکه زنجیر زدن بر شانه و پشت که به مرتبه مزبور رسد جایز است. بلکه اعمال مذکوره بر سر و سینه و صورت زدن موجب شود که خون کمی از عضو صدمه دیده بیرون آید عیب و اشکالی ندارد ....(حرره، الاحقر محمد حسین الغروی النائینی، 5/ربیع الاول/1345 ق)
آیت الله سیدعبدالهادی شیرازی
مطالبی را که فرموده اند در این ورقه صحیح است ان شاء الله تعالی. الاحقر سیدعبدالهادی شیرازی. (الاحقر سیدعبدالهادی شیرازی)
آیت الله سیدجمال الدین موسوی گلپایگانی:
بسم الله الرحمن الرحیم، آن چه را که شیخ و استاد ما آیت الله العظمی نائینی در این ورقه مرقوم فرموده اند صحیح است و مطابق با رأی این جانب می باشد.(الاحقر جمال الدین الموسوی الگلپایگانی)
آیت الله سیدمحسن طباطبائی حکیم(قده):
بسم الله الرحمن الرحیم، مطالبی که را که استاد بزرگ فرموده اند در نهایت متانت و در غایت آشکاری است بلکه آشکارتر از این است که نیازی به فتوایی موافق داشته باشد و گمان می رود بعضی خرده گیری ها از وارد کردن برخی از کارها که منفی مقام عزای شاه شهیدان و مظاهر اندوه بر حسین بن علی است سرچشمه گرفته است. آرزم دارم بلکه لازم است که مومنین کوشش کنند که عزای حسین خالی از اموری که دستاویز مخالفین امام حسین شده باشد و لازم است مواظب بیشتری بر گریه و اندوه و آن چه کمک به شعائر مقدس می کند و ما توفیقی الا بالله علیه توکلت و الیه انیب. (محسن الطباطبائی الحکیم، 2 محرم الحرام 1367)
آیت الله سید ابوالقاسم موسوی خویی:
بسم الله الرحمن الرحیم، آن چه را استاد ما در پاسخ پرسش های اهالی بصره فرموده اند صحیح است و جایز است عمل بر طبق آن و از خدا می خواهیم که جمیع برادران مومنین ما را برای تعظیم شعائر دینی و دوری از محرمات توفیق مرحمت فرماید. (الاحقر ابوالقاسم الموسوی الخوئی).التماس دعا تو این ایام از دعای خیرتون بنده رو بی نصیب نگذارید...یا رقیه (سلام علیها)